จิตว่างคือทางดับทุกข์
(สรุปโดย ... ธรรมทายาท)
จิตวุ่นจึงไม่ว่าง จิตว่างจึงไม่วุ่น หยุดวุ่นจึงว่าง คือหยุดสังสารวัฏ
หยุดคิดปรุงแต่ง หยุดยึดถือสิ่งที่เป็นมายาทั้งหลาย หยุดยึดถือสิ่งที่เป็นสมมุติทั้งปวง ดังนั้น "หยุด" จึงเป็นตัวสำเร็จ
จิตว่างคือพุทธะ(ผู้รู้) จิตว่างคือธรรมะ(ความจริงแท้ไม่เปลี่ยนแปลง) ธรรมะคือจิตหนึ่ง(เอโก
ธัมโม) จิตหนึ่งคือความว่าง(เอโก จิตโต) จิตหนึ่งคือสุญญตา จิตหนึ่งคืออนัตตา จิตหนึ่งไม่มีสังขาร จิตหนึ่งไม่มีการคิดปรุงแต่ง จิตหนึ่งไม่มีมายา จิตหนึ่งคือธรรมกาย ธรรมกายคือกายธรรม กายธรรมคือนิพพาน นิพพานคือจิตหนึ่ง (ครอบงำทุกสรรพสิ่ง อยู่เหนือทุกสรรพสิ่ง)
ธรรมทั้งหลายทั้งปวงเกิดจากจิตหนึ่ง
(๓๑ ภพภูมิ) ตั้งอยู่ในจิตหนึ่ง รวมอยู่ในจิตหนึ่ง(อนันตโลกธาตุ,
อนันตจักรวาล) และดับไปในจิตหนึ่ง จิตหนึ่งไม่อิงอาศัยสิ่งหนึ่งสิ่งใด จิตหนึ่งเป็นนามของจักรวาล(หลวงปู่ดูลย์ อตุโล) จิตหนึ่งเป็นลมของโลก(คิริมานนทสูตร) จิตหนึ่งไม่มีตัวตน จิตหนึ่งมิใช่สัตว์บุคคลตัวตนเราเขา
ตามปฏิจจสมุปบาท เพราะอวิชชาเป็นปัจจัย สังขารจึงมี
เพราะสังขารเป็นปัจจัย วิญญาณจึงมี เพราะวิญญาณเป็นปัจจัย นามรูปจึงมี ฯลฯ
เข้าถึง "จิตหนึ่ง" เพราะอวิชชาดับ สังขารจึงดับ เพราะสังขารดับ วิญญาณจึงดับ เพราะวิญญาณดับ นามรูปจึงดับ ฯลฯ และเพราะมีสังขารทุกสรรพสิ่งจีงเกิดขึ้น เมื่อสังขารดับทุกสรรพสิ่งก็ดับไป
จิตหนึ่งคือความว่าง ในความว่างไม่มีสังขาร ปรากฏการณ์ต่างๆ หรือสิ่งแวดล้อมทั้งหลาย ก็ว่างเปล่าไปหมด มีก็เหมือนกับไม่มี ในความว่างไม่มีรูปร่าง ไม่มีความเกิด ไม่มีความแก่ ไม่มีความเจ็บ ไม่มีความตาย ไม่มีการมา ไม่มีการไป ไม่มีการตั้งอยู่ ไม่มีการเคลื่อนไหว ไม่มีการจุติ และกว้างใหญ่ไพศาลไม่มีขอบเขตจำกัด
ความว่างอันใหญ่หลวง ที่ครอบงำสิ่งทั้งปวงอยู่ทุกทิศทุกทางนั้น เป็นเนื้อแท้อันเดียวกันกับ "จิตหนึ่ง" นั่นเอง (คำสอนฮวงโป...พุทธทาสภิกขุ)
